Słowa kluczowe
łacina średniowieczna
synonimia kontekstowa
synonimia częściowa
znaczenie konotacyjne
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł omawia terminologię używaną w łacinie średniowiecznej na oznaczenie husytów. Szczególną uwagę poświęcono frazie nominalnej Bohemi heretici ‛Czesi heretycy’, podkreślając, że leksemy współtworzące tę frazę wchodziły w relację synonimii. Tę relację interpretuje się tutaj bądź jako synonimię kontekstową, bądź synonimię częściową. Ponadto uwypukla się rolę znaczenia konotacyjnego jako kryterium analizy użycia terminów odnoszących się do Czech i Czechów w kontekście herezji husyckiej. Za podstawę materiałową prowadzonych analiz posłużyła korespondencja polskich dostojników duchownych i świeckich, także listy kierowane do nich przez zagranicznych korespondentów, a także „Roczniki” Jana Długosza.
Bibliografia
Adams, J.N. (1983). Words for ‘prostitute’ in Latin. Rheinisches Museum für Philologie, 126, 321−358.
Apresjan, Ju. D. (1995). Semantyka leksykalna. Synonimiczne środki języka. Tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Burstein, J., & Pedersen, T. (2010). Towards Improving Synonym Options in a Text Modification Application. University of Minnesota Supercomputing Institute Research Report UMSI-2010/165, 20.
Bylina, S. (2013). Image of a Heretic in Late Medieval Poland. Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 57, 5−27. http://dx.doi.org/10.12775/OiRwP.SI.2013.01 First published as: Wizerunek heretyka w Polsce późnośredniowiecznej. Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 30 (1985), 5−24.
Cruse, D.A. (2002). Lexical Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
Fruyt, M. (1994). Typologie des cas de synonymie en latin. In C. Moussy (ed.), Les problèmes de la synonymie en latin (pp. 25−46). Paris: Presses de l’université Paris-Sorbonne.
Kocourek, R. (1968). Synonymy and Semantic Structure of Terminology. Travaux linguistique de Prague, 3, 131−141.
Kras, P. (1998). Husyci w piętnastowiecznej Polsce. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kras, P. (2018). The Imagined Communities of Heretics: Constructing the Identity of the Religious Enemy in the Late Middle Ages. In A. Pleszczyński et al. (Eds.), Imagined Communities: Constructing Collective Identities in Medieval Europe (pp. 364−387). Leiden: Brill.
Lyons, J. (1981). Language and Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
Lyons, J. (1977). Semantics. Cambridge: Cambridge University Press.
Manukyan, N., & Nikoghosyan, H. (2016). On Some Issues of Synonymy . Օտար լեզուները բարձրագույն դպրոցում [Foreign languages in high school], 1−2(20), 26−30.
Moussy, C. (2010). Synonymie et antonymie en latin. Paris: L’Harmatann (Collection: Kubaba-Grammaire et linguistique).
Nodl, M. (2018). Corporative Interests Versus Nationalism: Prague University at the Turn of the 15th Century. In A. Pleszczyński et al. (Eds.), Imagined Communities: Constructing Collective Identities in Medieval Europe (pp. 335−363). Leiden: Brill.
Nodl, M. (2015). Národ sobě: Ryzí Čechové a moderní nacionalismus. In M. Nodl (Ed.) Středověk v nás (pp. 168–174), Praha: Argo.
Pinkster, H. (2015). The Oxford Latin Syntax (vol. 1). Oxford: Oxford University Press.
Soukup, P. (2017). The Waning of the “Wycliffites”: Giving Names to Hussite Heresy. In J.P. Hornbeck II, & M. von Dussen (Eds.), Europe after Wycliffe (pp. 196−226). New York: Fordham University Press.
Spevak, O. (2014). The Noun Phrase in Classical Latin Prose. Leiden, Boston: Brill.
Stachura, M. (2010). Wrogowie porządku rzymskiego Studium zjawiska agresji językowej w Kodeksie Teodozjusza, Nowelach Postteodozjańskich i konstytucjach. Kraków: Historia Iagellonica.
Šmahel, F. (2000). Idea národa v husitských Čechách. Praha: Argo.
Wilde de, M. (2018). Enemy of All Humanity. The Dehumanizing Effects of a Dangerous Concept. Netherlands Journal of Legal Philosophy, 2(47), 158−175.
Zeng, X. (2007). Semantic relations between contextual synonyms. Us-China Education Review, 4(9), 33−37.
Sources
AC II – Ulanowski, B. (Ed.). (1902). Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta. Acta iudiciorum ecclesiasticorum dioecesum Gneznensis et Poznaniensis (1403−1530) (vol. 2). Kraków: Akademia Umiejętności.
Cioł. Lib. – Caro, J. (Ed.). (1871). Liber cancellarie Stanislai Ciołek, ein Formelbuch der polnischen Königskanzlei aus der Zeit der Husitischen Bewegung (vol. 1−2). Wien: Karl Gerold‘s Sohn.
CodEp II – Lewicki, A. (Ed.). (1891). Codex Epistolaris saeculi decimi quinti, tomus II. Kraków: Akademia Umiejętności.
The Correspondence − Kras, P., Manikowska, H., Starzyński, M., & Zajchowska-Bołtromiuk, A. (Eds.). (2018). The Correspondence of John of Capistrano, Vol. 1: Letters related to Poland and Silesia (1451−1456). Warszawa–Lublin: Tadeusz Manteuffel Institute of History, Polish Academy of Sciences–Wydawnictwo KUL.
Dł. 2000 – Turkowska, D. (Ed.). (2000). Joannis Dlugossii Annales sue Cronicae incliti Regni Poloniae, liber undecimus 1413−1430. Warszawa: PWN.
Dł. 2001 – Pirożyńska, Cz. (Ed.). (2001). Joannis Dlugossii Annales sue Cronicae incliti Regni Poloniae, liber undecimus et liber duodecimus 1431−1444. Warszawa: PWN.
Dł. 2003 – Turkowska, D. (Ed.). (2003). Joannis Dlugossii Annales sue Cronicae incliti Regni Poloniae, liber duodecimus 1445−1461. Kraków: Polska Akademia Umiejętności–PWN.
Dł. 2005 – Turkowska, D. (Ed.). (2005). Joannis Dlugossii Annales sue Cronicae incliti Regni Poloniae, liber duodecimus 1462−1480. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Mikołaj z Błonia (Nicolaus de Blonie) Sermones de tempore et de sanctis, sive Viridarius. Strassburg: Typ. Iordani i.e. Georg Husner; 23 VIII 1498, Jagiellonian Library at Kraków: BJ St. Dr. Inc. 2857.
Corpora
CDł − The Corpus of Works of Jan Długosz https://voces.scriptores.pl/#dashboard?corpname=dl
CDS − Cross Database Searchtool of Brepols Publisher http://apps.brepolis.net.ezproxy.muni.cz/BrepolisPortal/default.aspx
PatrL − Patrologia Latina https://voces.scriptores.pl/#dashboard?corpname=PL