Słowa kluczowe
czasownik
walencja
korelat
jednostka operacyjna
Jak cytować
Abstrakt
In Polish, a clausal complement may be preceded by the propositional proform to. The presence of the proform to depends on the matrix verb: it may be obligatory, facultative, or excluded. The aim of the paper is to give an analysis of sentences with verbs excluding the proform to in terms of the semantic syntax (according to Stanisław Karolak’s theory of the predicate-argument structure of sentences and Andrzej Bogusławski’s theory of the operational grammar). There are three main semantic groups of verbs that take a clausal complement obligatorily without a proform: non-verbal communication verbs, verbs incorporating a contents argument, emotive verbs. The author claims that in all these cases a complement clause does not represent an argument of a predicate, but is a result of an operation.
Bibliografia
Arutjunova N., 1988, Tipy jazykovych značenij. Ocenka, sobytie, fakt, Moskwa.
Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, Poradnik Językowy 8, s. 356–364.
— 1988, Preliminaria gramatyki operacyjnej, Polonica XIII, s. 163–223.
— 2005, O operacjach przysłówkowych, [w:] Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, red. M. Grochowski, Toruń, s. 13–42.
— 2008, Semantyka, pragmatyka. Leksykografa głos demarkacyjny, Warszawa.
— 2009, Myśli o gwiazdce i regule, Warszawa.
Danielewiczowa M., 2002, Wiedza i niewiedza. Studium polskich czasowników epistemicznych, Warszawa.
Domogała A., 2013, Rzecz o „słowie” w świecie ludzi i zwierząt: (na przykładzie odzwierzęcych czasowników mówienia), Linguarum Silva 2, s. 31–53.
— 2015, Polskie czasownikowe nazwy głosów zwierząt w ujęciu diachronicznym i dialektologicznym, Linguarum Silva 4, s. 59–75.
Gębka-Wolak M., 2004, Uwagi o konstrukcjach typu „żeby” + bezokolicznik, [w:] Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego, red. A. Moroz, M, Wiśniewski, Toruń, s. 83–91.
Greń Z., 1994, Semantyka i składnia czasowników oznaczających akty mowy w języku polskim i czeskim, Warszawa.
GWJP: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, 1984, red. S. Karolak, Z. Topolińska,
M. Gro chowski, Warszawa.
Klemensiewicz Z., 1969, Zarys składni języka polskiego, Warszawa.
Kozarzewska E., 1990, Czasowniki mówienia we współczesnym języku polskim. Studium semantycznoskładniowe, Warszawa.
Mączyński M., 1984, O czasownikach onomatopeicznych oznaczających mówienie, Język Polski 1–2, s. 99–109.
Polański K., 1967, Składnia zdania złożonego w języku górnołużyckim, Wrocław.
Przepiórkowski A., Skwarski F., Hajnicz E., Patejuk A., Świdziński M., Woliński M., 2014, Modelowanie własności składniowych czasowników w nowym słowniku walencyjnym języka polskiego, Polonica XXXIII, s. 159–178.
Saloni Z., Świdziński M., 1985, Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
Saussure F., 2002, Kurs językoznawstwa ogólnego, Warszawa.
Szupryczyńska M., 2004, Tzw. „korelat” i jego miejsce w strukturze zdania polskiego, [w:] Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego, red. A. Moroz, M. Wiśniewski, Toruń, s. 15–31.
Wójcicka A., 2018, Czemu służy zaimkowy korelat zdaniowy? Kilka uwag o fakultatywnym ‘to’, Folia Philologica Macedono-Polonica 9–10, s. 89–101.