Słowa kluczowe
subjunktyw
(nie)pewność
performatywność
język polski
korpus
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł opisuje dystrybucję dwóch czasowników podnoszących negację w języku polskim: sądzić i wierzyć w Narodowym Korpusie Języka Polskiego ze szczególnym uwzględnieniem ich cech morfoskładniowych oraz trybu orzeczenia w zdaniach dopełnieniowych. Celem była analiza korelacji zachodzących między tymi dwoma parametrami oraz zbadanie, w jakim stopniu zjawisko podnoszenia negacji wykazuje cechy performatywne (w ujęciu Prince, 1976). Wyniki przeprowadzonych badań korpusowych przemawiają za performatywnym podejściem do podnoszenia negacji jedynie w przypadku zdań z subjunktywem. Ponadto sugerują one, że polskie czasowniki podnoszące negację kodują dwa różne stopnie (nie)pewności mówiącego co do prawdziwości propozycji zawartej w zdaniu dopełnieniowym. Zdania z subjunktywem w zdaniu dopełnieniowym zdają się wyrażać większą niepewność niż zdania z orzeczeniem w trybie orzekającym.
Bibliografia
An, H.Y., & White, A.S. (2020). The lexical and grammatical sources of neg-raising inferences. In Proceedings of the Society for Computation in Linguistics (SCiL) 2020, 220–233.
Bartsch, R. (1973). ’Negative transportation’ gibt es nicht. Linguistische Berichte, 27, 1–7.
Bolinger, D. (1968). Postposed main phrases: An English rule for the Romance subjunctive. Canadian Journal of Linguistics, 14, 3–30.
Collins, Ch., & Postal, P. (2014). Classical NEG Raising: An essay on the syntax of negation. Cambridge, MA: MIT Press.
Collins, Ch., & Postal, P. (2017). Interclausal NEG Raising and the scope of negation. Glossa: A Journal of General Linguistics, 2, 1–29.
Crowley, P. (2019). Neg-raising and Neg movement. Natural Language Semantics, 27, 1–17.
Dočekal, M., & Dotlačil, J. (2016). Experimental evidence for neg-raising in Slavic. Linguistica, 56(1), 93–109. https://doi.org/10.4312/linguistica.56.1. 93–109.
Fillmore, Ch.J. (1963). The position of embedding transformations in a grammar. WORD, 19(2), 208–231.
Gajewski, J.R. (2007). Neg-raising and polarity. Linguistics and Philosophy, 30(3), 289–328.
Giannakidou, A. (2009). The dependency of the subjunctive revisited: Temporal semantics and polarity. Lingua, 119, 1883–1908.
Giannakidou, A. 2011. Nonveridicality and mood choice: Subjunctive, polarity, and time. In R. Musan, M. Rathert (eds.), Tense across languages (pp. 59–90). Berlin: De Gruyter.
Horn, L.R. (1978). Remarks on neg-raising. Syntax and Semantics, 9, 129–220.
Horn, L.R., & Bayer, S. (1984). Shortcircuited implicature: A negative contribution. Linguistics and Philosophy, 7(4), 397–414.
Jackendoff, R. (1971). On some questionable arguments about quantifiers and negation. Language, 47, 282–297.
Kiparsky, P. (1970). Semantic rules in grammar. In H. Benediktsson (ed.), The Nordic Languages and Modern Linguistics (pp. 262–285). Reykjavik: Visindafelag Islendinga.
Klima, E. (1964). Negation in English. In J.A. Fodor, & J. Katz (Eds.), The Structure of Language (pp. 246– 323). Prentice Hall–Englewood Cliffs/New Jersey: University of Michigan Press.
Lakoff, G. (1970). Pronominalization, negation, and the analysis of adverbs. In R. Jacobs, & P. Rosenbaum (eds.), Readings in English Transformational Grammar (pp. 145–165). Waltham: Ginn.
Lakoff, R. (1969). A syntactic argument for negative transportation. In R.I. Binnick et al. (eds.), Papers from the Fifth Regional Meeting of the Chicago Linguistic Society (pp. 140–147). Chicago: University of Chicago.
Lasnik, H. (1972). Analyses of Negation in English. [Unpublished MIT Ph.D. dissertation].
Luborsky, P. (1972). Neg-Hopping in English and Russian: A Comparative Description. Unpublished Honors thesis, Harvard University, Cambridge, Massachusetts.
Modrzejewska, E. (1981). Neg-raising predicates in English and Polish. Papers and Studies in Contrastive Linguistics, 13, 41–52.
Moscati, V. (2010). Negation raising. Logical form and linguistic variation. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
Pollack, J.M. (1976). A re-analysis of neg-raising in English. Working Papers in Linguistics, 21, 189–239.
Prince, E. (1976). The syntax and semantics of NEG raising, with evidence from French. Language, 52, 404–426.
Przepiórkowski, A. et al. (2012). Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa: PWN.
Przepiórkowski, A., & Kupść, A. (1997). Unbound negative concord in Polish. A lexicalist HPSG approach. Computational linguistics in the Netherlands 1996. In: J. Landsbergen, J. Odjik, K. van Deemter, & G. Veldhuijzen van Zanten (eds.), Papers form the Seventh CLIN Meeting (pp. 29–43). 129–43.
Przepiórkowski, A., & Świdziński, M. (1997). Polish verbal negation revisited: A metamorphosis vs. HPSG account. IPI PAN Research Report, 829. Warsaw: Institute of Computer Science, Polish Academy of Sciences.
Świdziński, M. (1987). Formalny opis składniowy polskich zdań o składniku zdaniowym. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Świdziński M. (1992). Gramatyka formalna języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwa UW.
Świdziński, M. (1998). Negacja w polszczyźnie. Uwikłania składniowe imiesłowów, gerundiów i quasigerundiów. Prace Filologiczne, XLIII, 463–472.
Ross, J.R. (1973). Slifting. In M.P. Schutzenburger, M. Gross, & M. Halle (eds.), The Formal Analysis of Natural Languages: Proceedings of the First International Conference (pp. 133–169). The Hague: Mouton.
Sailer, M. (2006). Don’t believe in underspecified semantics: Neg-raising in lexical resource semantics. In O. Bonami, & P. Cabredo Hofherr (eds.), Empirical Issues in Syntax and Semantics, 6 (pp. 375–403).
Sheintuch, G., & Wise, K. (1976). On the pragmatic unity of the rules of Neg-raising and Neg-attraction. In S.S. Mufwene, C.A. Walker, & S.B. Steever (eds.), Papers from the Twelfth Regional Meeting of the Chicago Linguistic Society (pp. 548–557). Chicago: Chicago Linguistic Society.
Siegel, L. (2009). Mood selection in Romance and Balkan. Lingua, 119, 1859–1882.
Świdziński, M. (2000). Negativity transmission in Polish constructions with participles and gerunds. Journal of Slavic Linguistics, 8, 66–110.
Tovena, L.M. (2001). Neg-raising: Negation as failure. In J. Hoeksema, H. Rullmann, V. Sanchez-Valencia, & T. van der Wouden (eds.), Perspectives on Negation and Polarity Items (pp. 331–356). Amsterdam: John Benjamins.
Xiang, Y. (2013). Neg-raising: Focus and implicatures. Proceedings of Sinn und Bedeutung, 18, 487–503.
Zeijlstra, H. (2018). Does neg-raising involve negraising? Topoi, 37(3), 417–443.