Słowa kluczowe
słowniki tematyczne
antropocentryzm
Jak cytować
Abstrakt
Very often thematic classifications serve the purpose of presenting the typical user’s point of view language reality, which places the man in the centre of the linguistic universe. For that reason it is important mention the term of anthropocentrism in this context. The topic of this article is not to define this term, but rather to show varieties of manifestation of this category which is presented by authors of this classification. In this work there are considered the most popular both European and Polish thematic classification of lexicon, which are selected not only from dictionaries but also from varieties of researches on vocabulary. In thematic classification it can be observe associated but different meaning of this same term. Anthropocentrism is very often the result of ideological decision of the author of this classification, which human is placed in the centre of divided language universum in the main classification scheme. Anthropocentrism can also be shown in the different way. In many classification schemas in which the topic human isn’t explicitly presented, it’s manifested implicitly as the main term, due to the fact that thematic fields are chosen just from the perspective of human experience, which mirrors anthropocentric character of vocabulary and its varieties. So anthropocentrism in the second mining has majority in numbers of fields immediately considered man topic, even in the divisions presenting scientific vison od reality. It’s also difficult to state which fields are the measure of anthropocentrism. In the opinion of some linguistic researchers, sometimes the precise order of the fields becomes the proof of anthropocentrism. These statements are more vivid if they are compared with thematic classifications conducted from the scientific or theocentric point of view. The discussion regarding anthropocentrism of thematic classifications in vocabulary is important, because the understanding of the above described term often can influence on the researcher’s conclusions.
Bibliografia
Andrzejczuk A., Żółtak W., Wiktoria. Internetowy słownik onomazjologiczny — prezentacja multimedialna strony, http://nlp.ipipan.waw.pl/NLP-SEMINAR/120611.pptx (dostęp 21.12.2016).
Bartmiński J., 1999, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 103–120.
Bartol-Jarosińska D., 2002, Zagadnienia leksykalno-semantyczne, [w:] Nauka o języku dla polonistów, red. S. Dubisz, wyd. IV, Warszawa, s. 386–411.
Batko-Tokarz B., 2008, Tematyczny podział słownictwa w Wielkim słowniku języka polskiego, [w:] Nowe studia leksykograficzne 2, red. P. Żmigrodzki, R. Przybylska, Kraków, s. 31–48.
— 2010a, Klasyfikacja tematyczna w słowniku języka polskiego — wyzwania i problemy badawcze (na przykładzie definicji nazw zwierząt), [w:] Symbolae grammaticae in honorem Boguslai Dunaj, red. R. Przybylska, J. Kąś i K. Sikora, Kraków, s. 285–294.
— 2010b, Pomiędzy klasyfikacją naukową a potocznym widzeniem świata — wewnętrzny podział pola tematycznego dotyczącego zwierząt, Język Polski XC, s. 256–265.
— 2016, Słownictwo gwarowe w ujęciu tematycznym, [w:] System — tekst — człowiek. Studia nad dawnymi i współczesnymi językami słowiańskimi, red. M. Gębka-Wolak, J. Kamper-Warejko, I. Kaproń-Charzyńskiej Toruń, s. 163-179.
Burkhanov I., 1999, Linguistic Foundations of Ideography: Semantic Analysis and Ideographic Dictionaries, Rzeszów.
Buttler D., 1978, Kategorie semantyczne leksyki potocznej, [w:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, M. Szymczak, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 37–45.
Casares J., 1979, Diccionario ideológico de la lengua española, Barcelona.
Cygal-Krupa Z., 2016, Słownictwo tematyczne w językoznawstwie polskim (ze szczególnym uwzględnieniem leksykologii, leksykografii i glottodydaktyki), [w:] Z. Cygal-Krupa, K. Choińska, M. Pachowicz, Słownik tematyczny uczniowskiej polszczyzny. Słownictwo rzadsze, t. I, s. XIII–LV.
Dubisz S., 2002, Struktura tematyczna słownictwa staropolskiego, [w:] Język w przestrzeni społecznej, red. S. Gajda, K. Rymut, U. Żydek-Bednarczuk, Opole, s. 281–288.
— 2008, Charakterystyka słownictwa staropolskiego, [w:] Glosariusz staropolski. Dydaktyczny słownik etymologiczny, red. W. Decyk-Zięba, S. Dubisz, Warszawa, s. XV–XL.
Dyszak A., S., 2015, Gwara miejska bydgoszczan, Bydgoszcz.
Esqiubel J., 2011, Użyteczność tezaurusa w studium diachronicznym dla językoznawcy historycznego — Historical Thesaurus of the Oxford English Dictionary, [w:] Problemy leksykografii. Historia — metodologia — praktyka, red. W. Gruszczyński, L. Polkowska, Warszawa, s. 143–160.
Hallig R., von Wartburg W., 1963, Begriffssystem als Grundlage fűr die Lexikographie. Système raisonné des concepts pour servir de base à la lexicographie, Berlin.
Herrmann R., Rauch R., 1994, Francusko-polski słownik tematyczny, Warszawa.
Grabias S., 2003, Język w zachowaniach społecznych, wyd. II popr., Lublin.
Kajtoch W., 2008, Językowe obrazy świata i człowieka, t. I, Kraków.
Kay Ch., 2015, Words and thesauri, [w:] The Oxford Handbook of the Word, red. J.R. Taylor, s. 53–67.
LDOCE — Dictionary of Contemporary English, Longman, wersja elektroniczna.
LLOCE — T. McArthur, Longman Lexicon of Contemporary English, Longman, 1981.
Maćkiewicz J., 1988, Świat widziany poprzez język, Gdańskie Zeszyty Humanistyczne, nr 30 , s. 131–149.
Markowski A., 1990, Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, t. I, II, Warszawa.
Mikołajczak-Matyja N., 2005, Hierarchiczne uporządkowanie słownictwa a tradycyjna leksykografia, Investigationes Linguisticae, vol. XII, www.inveling.amu.edu.pl, s. 1–17.
Miodunka W., 1980, Teoria pól językowych. Społeczne i indywidualne ich uwarunkowania, Kraków.
— 1989, Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa.
Nagórko A., 1998, Synonimia kontekstowa i sytuacyjna. Implikacje leksykograficzne, Prace Filologiczne, t. XLIII, s. 327–333.
OED — The Historical Thesaurus of the Oxford English Dictionary, 2009, red. H. Kay i in., Oxford.
Pająkowska M., 1997, Słownictwo kociewskie a kultura ludowa. Wybrane zagadnienia z zakresu słownictwa gwarowego, wyrażającego sądy wartościujące o człowieku, Bydgoszcz.
Piotrowska-Wojaczyk A., 2011, Regionalizmy leksykalne w słownikach doby nowopolskiej, Poznań.
Piotrowski T., 1994, Z zagadnień leksykografii, Warszawa.
Rak M., 2006, Antropocentryzm gwarowej frazeologii zwierzęcej z Gór Świętokrzyskich i Podtatrza, Język Polski LXXXVI, z. 5, s. 368–376.
Rembiszewska D.K., 2005, Słownictwo tematyczne w dwudziestowiecznych opracowaniach leksykograficznych, Poradnik Językowy, z. 8, s. 37–51.
Roget P.M., 1852, Thesaurus of the English Word and Phrases, London–New York–Bombay–Calcutta.
Seretny A., 1993, A co to takiego? Obrazkowy słownik języka polskiego, Kraków.
Smółkowa T., 2001, Neologizmy we współczesnej leksyce polskiej, Kraków.
SEP — A. Dąbrowska, 1998, Słownik eufemizmów polskich, czyli W rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Warszawa.
SGS — L. Kaczmarek, T. Skubalanka, S. Grabias, Słownik gwary studenckiej, Lublin 1994.
SPP — J. Anusiewicz, J. Skawiński, Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa 1996.
SSiSL — Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. I: Kosmos, red. J. Bartmiński, Lublin 1996–2012.
STJP — M. Kita, E. Polański, Słownik tematyczny języka polskiego, Łódź 2002.
Tokarski R., 2013, Językowy obraz świata, [w:] Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej, Lublin, s. 35–37.
WSJP — Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, . http://www.wsjp.pl
Zgółkowa H., 2013, Słownik minimum języka polskiego, Kraków.