Słowa kluczowe
terminologia astronomiczna i astrologiczna
synonimia
średniowiecze
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia i charakteryzuje łacińskie słownictwo odnoszące się do komety, użyte przez polskich autorów doby średniowiecza. Teksty, w których znajdujemy opisy lub wzmianki o kometach, możemy podzielić na dwie grupy. Do pierwszej zaliczymy dzieła astronomiczne i astrologiczne, do drugiej kroniki i roczniki. Terminologia, którą cechuje niejednoznaczność i synonimiczność, odzwierciedla poziom wiedzy pisarzy, jakość źródeł oraz osobiste zainteresowania. Trzeba podkreślić, że komety rzadko były opisywane obiektywnie, często przypisywano im nadnaturalne znaczenie, a ich nazwy były efektem określonej perspektywy i interpretacji.
Bibliografia
Calder, N. (1980). The Comet is Coming. London: British Broadcasting Corporation.
Dall’Olmo, U. (1980). Latin Terminology Relating to Aurorae, Comets, Meteors and Novae. Journal for the History of Astronomy, 11, 10–27.
Frisk, H. (1960). Griechisches etymologisches Wörterbuch. Heidelberg: Carl Winter.
Grzegorczykowa, R. (2007). Wstęp do językoznawstwa. Warszawa: PWN.
Gundel, G. (1907). De stellarum appellatione et religione Romana. Gieszen: Alfred Töpelmann.
Hellman, C.D. (1944). The Comet of 1571; its Place in the History of Astronomy. New York: Columbia University Press.
Korpanty, J. (red.). (2003). Słownik łacińsko-polski (t. 1–2).Warszawa: PWN.
Korpikiewicz, H. (2017). Symbolika i kult. Komety. Lingua ac Communitas, 27, 19–29.
Le Boeuffle, A. (1987). Astronomie. Astrologie. Lexique latin. Paris: Picard.
Le Boeuffle, A. (2010). Les Noms latins d’astres et de constellations (s. 64–73). Paris: Les Belles Lettres.
Liddell, H.G. i Scott, R. (1996), A Greek-English Lexicon. Oxford: Clarendon Press.
Lorch, R. (1990). Astronomical terminology. W: Weijers O. (red.). Méthodes et instruments du travail intellectuel au moyen âge. Turnhout Belgique: Brepols, s. 182-196.
Malewicz, M.H. (1990). Que signifie une comète? Studia Mediewistyczne, 27(1), 73–80.
Rybka, E. (red.). (1975). Historia astronomii w Polsce (t. 1). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Plezia, M., Weyssenhoff-Brożkowa i K., Rzepiela, M. (red.). (1953–2021). Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce (t. 1–8). Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Instytut Języka Polskiego PAN.
Wallis, F. (1996). Science: Introduction. W: Mantello, F.A.C. i Rigg, A.G. (red.), Medieval Latin. An Introduction and Bibliographical Guide. Washington, D.C.: The Catolic University of America Press.
Waniakowa, J. (2003). Polska naukowa terminologia astronomiczna. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Źródła
ActTom – Pociecha, W. (red.). (1957). Acta Tomiciana. Epistole, legationes, responsa, actiones, res geste serenissimi principis Sigismundi primi regis Polonie… per Stanislaum Górski… collecte (t. 15). Wrocław-Kraków: Biblioteka Kórnicka.
Arystoteles (1990). Meteorologika, tłum. A.Paciorek . W: Arystoteles, Dzieła wszystkie (t. 2). Warszawa: PWN
DłAnnI–XI – Długosz, J. (1965–2001). Annales seu cronicae incliti regni Poloniae (ks. 1–11). Warszawa: PWN.
DłAnnXII – Długosz, J. (2003–2005). Annales seu cronicae incliti regni Poloniae (t. 12). Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jan z Głogowa (1510). Exercitium secunde partis Alexandri magistri. Kraków: Haller.
MieChro – Miechowita, M. (1521). Chronica Polonorum. Kraków: Hieronim Wietor.
MarPol – Polak, M. (1574). Chronicon expeditissimum ad fidem veterum manuscriptorum codicum emendatum et auctum Opera Suffridi Petri Leovardiensis. Antwerpiae: Ex officina Christophori Plantini.
WodCal – Wodka, M. (1926). Calendarium cyclicum, Stellarum fata anni 1477, Canones tabularum resolutarum, Prognostyk na rok 1485. Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, 33, 232–246.
MonPH – Bielowski, A. (wyd..). (1872). Monumenta Poloniae Historica (Pomniki Dziejowe Polski, t. 2). Lwów: Akademia Umiejętności.
Ptolemeusz (2012). Czworoksiąg (Tetrabiblos), tłum. G. Muszyński. Wrocław: Wydawnictwo UWr.
Rosińska, G. (1984). Scientific writings and astronomical tables in Cracow XIVth–XVth Centuries. Studia Copernicana, 22.
StZaw – Szafarkiewicz, M. (1978). Edycja wybranych kwestii „Komentarza do Księgi Rodzaju” (cz. 1) Stanisława z Zawady. Acta Mediaevalia, 3.
KadKro – Kadłubek, W., (1994). Kronika polska. Red. M. Plezia. Kraków: Secesja.