Keywords
language
culture
globalization
nomenclature
How to Cite
Abstract
The main purpose of this article is an attempt to characterize the nomenclature functioning at the linguisticcultural borders of towns and villages in the context of globalization tendencies. The analysis concerns different types of proper names: anthroponyms, toponyms and chrematonyms. These names come from the Wręczyca Wielka commune and neighbouring villages in the Kłobuck powiat, in the north of the Silesian Province. The first section of this article is devoted to the specificity of the borders of towns and villages in an era of globalization. In the second part of the text, the author concentrates on proper names typical to the aforementioned borders in the 21st century. Basing on this analysis, it could be claimed that inhabitants of contemporary villages function at a few nomenclature areas which reflect the interpenetration of three types of culture: rural, urban, and global.
References
Długosz, K. (1994). Wpływ języków obcych na powstawanie współczesnych nazw własnych. W: S. Gajda, Z. Adamiszyn (red.), Przemiany współczesnej polszczyzny. Materiały konferencji naukowej Opole 20–22.09.1993 r. (s. 271–276). Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich.
Dubisz, S. (red.). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego ( t. 3). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gałkowski, A. (2008). Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Grochola-Szczepanek, H. (2006) . Badania fokusowe mowy mieszkańców wsi. Socjolingwistyka, 20, 19–35.
Grochola-Szczepanek, H. (2007). Wpływ przemian społecznych i kulturowych na mowę mieszkańców wsi (na przykładzie wsi Rzepiska). W: J. Sierociuk (red.), Gwary dziś, 3 (Wewnętrzne zróżnicowanie języka wsi) (s. 167–174). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Grochola-Szczepanek, H. (2013). Badania języka mieszkańców wsi w kontekście przemian społecznych. Socjolingwistyka, 28, 43–53.
Jakus-Borkowa, E. (1987). Nazewnictwo polskie. Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich w Opolu.
Jelonek, T. (2018a). Językowo-kulturowy obraz wsi i jej mieszkańców utrwalony w mikrotoponimach. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Jelonek, T. (2018b). Słownik mikrotoponimów gminy Wręczyca Wielka. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Jelonek, T. (2021a). Językowe świadectwa przemian społeczno-kulturowych w środowisku wiejskim (na przykładzie nazw sklepów w gminie Wręczyca Wielka w powiecie kłobuckim). W: E. Horyń, E. Młynarczyk (red.), Dialog z Tradycją (t. 9, s. 167–181) . Kraków: Collegium Columbinum.
Jelonek, T. (2021b). Tradycje nazewnicze wsi a globalizacja (na przykładzie nieoficjalnych nazw sklepów w gminie Wręczyca Wielka). W: K. Jurczak, I. Piechnik (red.), Tradycje między Wschodem a Zachodem (s. 118–133) . Kraków: Avalon.
Jelonek, T. (2022). Nieoficjalne nazwy sklepów w środowisku wiejskim (na przykładzie gminy Wręczyca Wielka w powiecie kłobuckim). Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica, 17, 102–112. DOI: 10.24917/20831765.17.7.
Karaś, H. (2010). Dialekt małopolski wczoraj i dziś. W : H. Karaś (red.), Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe. http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialekt-malopolski&l3=dialekt-malopolski-wczoraj-i-dzis (dostęp: 4.02.2023).
Kąś, J. (2001). Metodologia badań leksyki gwarowej w kontekście współczesnych przemian kulturowych i społecznych. W: J. Sierociuk (red.), Gwary dziś, 1 (Metodologia badań) (s. 191–200). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Kucharzyk, R. (2001). Gwara w ocenie jej użytkowników. Język Polski, LXXXI, 98–103.
Kucharzyk, R. (2002). Język wsi z perspektywy autochtonów. W: S. Gala (red.), Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Karolowi Dejnie (s. 277–286). Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Kucharzyk, R. (2012). O potrzebie socjolingwistycznego badania zmian w słownictwie gwarowym. W: H. Kurek (red.), Języki słowiańskie w ujęciu socjolingwistycznym. Prace przygotowane na XV Międzynarodowy Kongres Slawistów Mińsk 2013 (s. 67–76). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Kurek, H. (1979), Zasady zapisu tekstów języka mówionego mieszkańców Krakowa. W: B. Dunaj (red.), Wybór tekstów języka mówionego mieszkańców Krakowa (s. 15–16). Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Kurek, H. (1995). Przemiany językowe wsi regionu krośnieńskiego. Studium socjolingwistyczne. Kraków: Universitas.
Kurek, H. (2003). Przemiany leksyki gwarowej na Podkarpaciu. Kraków: Universitas.
Kurek, H. (2018a). Globalizacja a językowo-kulturowe przemiany polskiej wsi. W: Z. Greń (red.), Z polskich studiów slawistycznych, seria 13, t. 2: Językoznawstwo. Prace na XVI Międzynarodowy KongresSlawistów w Belgradzie 2018 (s. 155–162). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kurek, H. (2018b). Słownictwo gwarowe w epoce globalizacji. W: R. Przybylska, M. Rak, A. Kwaśnicka-Janowicz (red.), Historia języka, dialektologia i onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych (s. 203–209). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kurek, H. (2019a). Przemiany fleksji nominalnej w polszczyźnie przełomu wieków XX i XXI. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kurek, H. (2019b). Współczesna polska wieś – pogranicze języków i kultur. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 47, 209–217. DOI 10.26485/RKJ/2019/67/14.
Lotko, E . (2003). O globalizacji na gruncie językoznawstwa. W: R. Mrózek (red.), Horyzonty edukacji językowej, literackiej i kulturowej (s. 41–49). Cieszyn: Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie.
MSGP – Wrocznicz, J. (red.). (2010). Mały słownik gwar polskich. Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Myszka, A. (2016). Urbanonimia Rzeszowa. Językowo-kulturowy obraz miasta. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Nowowiejski, B. (2006). Inspiracje kulturowe we współczesnym nazewnictwie polskim. W: Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz (red.), Onimizacja i apelatywizacja (s. 309–316). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Oronowicz-Kida, E. (2012). Wpływ przemian kulturowocywilizacyjnych na przezwiska mieszkańców południowowschodniej Rzeszowszczyzny. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, Seria Filologiczna, Dydaktyka, 7, 167–176.
Oronowicz-Kida, E. (2015). Interferencje kulturowe w oficjalnych nazwach wiejskich ulic w województwie podkarpackim. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Balowski, M. Graf (red.), Funkcje nazw własnych w kulturze i komunikacji (s. 469–477). Poznań: Instytut Naukowo-Wydawniczy „Maiuscula”.
Oronowicz-Kida, E. (2019). Globalizacja w języku mieszkańców południowo-wschodniej Rzeszowszczyzny (na przykładzie nazw własnych). W : A. Rygotowicz-Kuźma, K. Rutkowski (red.), Nazwy własne w języku, literaturze i kulturze. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Zofii Abramowicz (s. 489–501). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Ożóg, K. (2007). Konteksty kulturowe współczesnej polszczyzny wsi. W: J. Sierociuk (red.), Gwary dziś, 4 (Konteksty dialektologii) (s. 213–220). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Ożóg, K. (2011). Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Rzeszów: Biblioteka Frazy.
Pelcowa, H. (1998). Zmiany językowe jako problem badawczy współczesnej dialektologii. W: S. Gala (red.), Teoretyczne, badawcze i dydaktyczne założenia dialektologii (s. 105–117). Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Pelcowa, H. (1999). Przeszłość w językowym obrazie świata współczesnej wsi. W: A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski (red.), Przeszłość w językowym obrazie świata (s. 253–267). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Pelcowa, H. (2001). Metodologia badań leksyki gwarowej u schyłku XX wieku. W: J. Sierociuk (red.), Gwary dziś, 1 (Metodologia badań) (s. 183–189). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Pelcowa, H. (2002). Dialektologia wobec wyzwań XXI wieku. W: S. Gala (red.), Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Karolowi Dejnie (s. 383–392). Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Pelcowa, H. (2016). Tendencje globalizacyjne w języku i kulturze a koncepcja „małych ojczyzn”. W: H. Kurek, M. Święcicka, M. Peplińska (red.), Globalizacja a przemiany języków słowiańskich (s. 89–99). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Pelcowa, H. (2019). Zmiany językowe we współczesnej wsi (na wybranych przykładach z Lubelszczyzny). W: B. Grabka, R. Kucharzyk, A. Tyrpa (red.), Studia Dialektologiczne V (s. 307–314). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Pilecka, L. (2008). Historia miejscowości. W: L. Pilecka, B. Roszak, S. Wrzesiński, Truskolasy dawniej i dziś (s. 18–44). Truskolasy: Zespół Szkół im. S. Ligonia w Truskolasach dzięki wsparciu finansowemu Rady Gminy Wręczyca Wielka.
Reichan, J., Urbańczyk, S. (red.). (1993). Słownik gwar polskich (t. IV, z. 3). Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego.
Rzetelska-Feleszko, E. (1998a). Zmiany cywilizacyjne a zmiany nazewnicze. W: E. Jakus-Borkowa, K. Nowik (red.), Najnowsze przemiany nazewnicze (s. 33–38). Warszawa: Wydawnictwo Energeia.
Rzetelska-Feleszko, E. (1998b). Zmiany zachodzące w nazewnictwie w wieku XX. W: H. Dalewska-Greń, J. Rusek, J. Siatkowski (red.), Z polskich studiów slawistycznych, seria 9, Językoznawstwo: Prace na XII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Krakowie 1998 (s. 263–268). Warszawa: Wydawnictwo Energeia.
Rzetelska-Feleszko, E. (2001). Ewolucja polskich nazw własnych w XX wieku. W: S. Dubisz, S. Gajda (red.), Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju (s. 167–172). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Rzetelska-Feleszko, E. (2005a). Czy trzeba albo czy można ingerować w nomina propria. W: S. Gajda, A. Markowski, J. Porayski-Pomsta (red.), Polska polityka komunikacyjnojęzykowa wobec wyzwań XXI wieku (s. 212–216). Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Rzetelska-Feleszko, E. (2005b). Przedmowa. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia (s. 9–11). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Sala (2023). Sala Diamentowa, https://sala-diamentowa.pl/o-nas (dostęp: 5.02.2023).
SGP – Reichan, J., Urbańczyk, S. (red.). (1993). Słownik gwar polskich (t. IV, z. 3 ) . Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego.
Siwiec, A. (2012). Nazwy własne obiektów handlowo-usługowych w przestrzeni miasta. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Topolińska, Z. (1990). Charakter i dynamika językowych procesów integracyjnych w powojennej Polsce. Socjolingwistyka, 9, 29–35.
USJP – Dubisz, S. (red.). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego (t. 3). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wrocznicz, J. (red.). (2010). Mały słownik gwar polskich. Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Ziajka, B. (2014). Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej utrwalony w przezwiskach i przydomkach (na przykładzie nieoficjalnych antroponimów mieszkańców Zagórza i wsi okolicznych w powiecie chrzanowskim). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Copyright (c) 2023 Tomasz Jelonek