Słowa kluczowe
praktyka i teoria leksykograficzna
leksykografia jako samodzielna dyscyplina
językoznawstwo
leksykologia
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przedstawiono różne, często sprzeczne opinie na temat statusu i istoty leksykografii oraz omówiono m.in. następujące zagadnienia: Czy leksykografia to praktyka, teoria czy też jedno i drugie? Czy leksykografia jest częścią lingwistyki, lingwistyki stosowanej, leksykologii, leksykologii stosowanej czy odrębną dyscypliną? Według autorki leksykografię należy rozumieć jako praktykę i teorię. Leksykografia, której przedmiotem badań jest słownik, nie stanowi części językoznawstwa, którego przedmiotem badań jest język. Metaleksykografia powinna być traktowana jako odrębna dyscyplina naukowa, natomiast leksykografia jako całość obejmująca komponent praktyczny i teoretyczny może być traktowana jako dyscyplina akademicka.
Bibliografia
Słowniki językowe (ogólne):
CALDT: Cambridge Advanced Learner’s Dictionary & Thesaurus [wersja online z portalu Cambridge Dictionary: https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english (14.09.2018)].
COBUILD: COBUILD Advanced English Dictionary [wersja online z portalu Collins Dictionary: https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/ (dostęp: 14.09.2018)].
Collins: Collins English Dictionary [wersja online z portalu Collins Dictionary: https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/ (dostęp: 14.09.2018)].
D10: Duden. Das große Wörterbuch der deutschen Sprache in 10 Bänden, 1999, red. W. Scholze-Stubenrecht i in., Mannheim i in.
D6: Duden. Das große Wörterbuch der deutschen Sprache in 6 Bänden, 1976–1981, red. G. Drosdowski i in., Mannheim.
DUW1983: Duden. Deutsches Universalwörterbuch, 1983, red. G. Drosdowski i in., Mannheim.
DUW2003: Duden. Deutsches Universalwörterbuch, 2003, red. K. Kunkel-Razum, W. Scholze-Stubenrecht, M. Wermke, Mannheim.
HDG: Handwörterbuch der deutschen Gegenwartssprache, 1984, red. G. Kempcke, Berlin.
ISJP: Inny słownik języka polskiego, 2000, red. M. Bańko, Warszawa.
LDOCE: Longman Dictionary of Contemporary English. Third Edition with new words supplement, 2001, red.
D. Summers, Harlow i in.
Macmillan: Macmillan Dictionary [wersja online z portalu Macmillan Dictionary: https://www.macmillandictionary.com (dostęp: 14.09.2018)].
OEDshort: The New Shorter Oxford English Dictionary on Historical Principles, 1993, red. L. Brown, Oxford.
ODE: Oxford Dictionary of English, 2010, red. C. Soanes, A. Stevenson, Oxford [eBook].
PSWP: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, 1994–2005, red. H. Zgółkowa, Poznań.
SJPDor: Słownik języka polskiego, 1958–1969, red. W. Doroszewski, Warszawa.
SJPSz: Słownik języka polskiego, 1978–1981, red. M. Szymczak, Warszawa.
słownik Arcta: Słownik ilustrowany języka polskiego, 1929, M. Arct, Warszawa.
słownik warszawski: Słownik języka polskiego, 1900–1927, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiecki, Warszawa.
słownik wileński: Słownik języka polskiego, 1861, A. Zdanowicz i in., Wilno.
Ullstein-LdS: Ullstein Lexikon der deutschen Sprache. Wörterbuch für Rechtschreibung, Silbentrennung, Aussprache, Bedeutungen, Synonyme, Phraseologie, Etymologie, 1969, R. Köster i in., Frankfurt a. M.
USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, 2008, red. S. Dubisz, Warszawa [wersja elektroniczna].
Wahrig: Deutsches Wörterbuch, 1986, red. G. Wahrig i in., München.
WDG: Wörterbuch der deutschen Gegenwartssprache, 1964–1977, red. R. Klappenbach, H. Malige-Klappenbach, Berlin [wersja online z portalu Das digitale Wörterbuch der deutschen Sprache: https://www.dwds.de/wb/wdg (dostęp: 14.09.2018)].
Webster: Webster’s New World College Dictionary [wersja online z portalu Collins Dictionary: https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/ (dostęp: 14.09.2018)].
WSJP: Język polski. Współczesny słownik języka polskiego, 2007, red. B. Dunaj, Warszawa.
Pozostała literatura (leksykony, artykuły, monografie):
Adamska-Sałaciak A., 2019, Lexicography and Theory: Clearing the Ground, International Journal of Lexicography 32/1, s. 1–19.
d’Alembert J. le Rond, 1754, Dictionnaire, [w:] Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts
et métiers (1751–1780), t. 4, red. D. Diderot i in., Paris, s. 958–969.
Atkins B.T.S., Rundell M., 2008, The Oxford Guide to Practical Lexicography, Oxford.
Atkins B.T.S., Rundell M., 2013, Lexicographic training: An overview, [w:] HSK 5.4, s. 569–574.
Bahr J., 1978, Ist Lexikographie eine Wissenschaft? Bemerkungen zu einer Tagung, Zeitschrift für germanistische Linguistik 6, s. 97–98.
Bakos F., 1983, Gegenseitige Bedingungen von Lexikologie und Lexikographie, [w:] Die Lexikographie von heute und das Wörterbuch von morgen. Analysen – Probleme – Vorschläge, red. J. Schildt, D. Viehweger, Berlin, s. 128–140.
Bańko M., 2001, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa, Warszawa.
Béjoint H., 2010, The Lexicography of English, Oxford.
Bergenholtz H., 1995, Wodurch unterscheidet sich Fachlexikographie von Terminographie?, Lexicographica 11, s. 50–59.
Bergenholtz H., 1996, Grundfragen der Fachlexikographie, [w:] Euralex ’96. Proceedings I-II. Papers submitted to the Seventh EURALEX International Congress on Lexicography in Göteborg, red. M. Gellerstam i in., Göteborg, s. 731–758.
Bergenholtz H., 1998, Das Schlaue Buch. Vermittlung von Informationen für textbezogene und textunabhängige Fragestellungen, [w:] Symposium on Lexicography VIII. Proceedings of the Eighth International Symposium on Lexicography May 2–5, 1996 at the University of Copenhagen, red. A. Zettersten i in., Tübingen, s. 93–110.
Bergenholtz H., Gouws R., 2012, What is Lexicography?, Lexikos 22, s. 31–42.
Bergenholtz H., Kaufmann U., 1997, Terminography and Lexicography. A Critical Survey of Dictionaries from a Single Specialised Field, Hermes. Journal of Linguistics 18, s. 91–125.
Bergenholtz H., Tarp S., 2002, Die moderne lexikographische Funktionslehre. Diskussionsbeitrag zu neuen und alten Paradigmen, die Wörterbücher als Gebrauchsgegenstände verstehen, Lexicographica 18, s. 253–263.
Bergenholtz H., Tarp S., 2003, Two opposing theories: On H.E. Wiegand’s recent discovery of lexicographic functions, Hermes. Journal of Linguistics 31, s. 171–196.
Bielińska M., 2014, Methoden der Übersetzungswissenschaft und der zweisprachigen Lexikographie, Lexicographica 30, s. 213–246.
Bielińska M. (artykuł w druku): Kontroversen um lexikographische Theorie.
Bielińska M. (w przygotowaniu): Leksykografia. Podstawowe pojęcia (roboczy tytuł leksykonu).
Bielińska M., Schierholz S.J., red., 2017, Wörterbuchkritik – Dictionary Criticism, Berlin i in.
BLS: Lexikon der Sprachwissenschaft, 1990, H. Bußmann, Stuttgart.
Bobrowski I., 1998, Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków.
Bogaards P., 1994, Tuning the dictionary to the skills of intermediate learners, [w:] Wörterbücher und ihre Benutzer [=Fremdsprachen Lehren und Lernen 23], red. G. Henrici, E. Zöfgen, Tübingen, s. 192–205.
Bogusławski A., 1988, Język w słowniku. Desiderata semantyczne do wielkiego słownika polszczyzny, Wrocław i in.
Bogusławski A., 1988a, Dwujęzyczny słownik ogólny. Projekt instrukcji z komentarzami, [w:] Studia z polskiej leksykografii współczesnej, red. Z. Saloni, Wrocław i in., s. 19–65.
Bondzio W. i in., 1980, Einführung in die Grundfragen der Sprachwissenschaft, Leipzig.
Caie G.D. i in., red., 2006, The Power of Words: Essays in Lexicography, Lexicology and Semantics, Amsterdam.
Czochralski J., 1981, Zur theoretischen und praktischen Lexikographie, Kwartalnik Neofilologiczny 28, s. 167–180.
DLP: Diccionario de lexicografía práctica, 1995, J. Martínez de Sousa, Barcelona.
DoL: Dictionary of Lexicography, 2001, R.R.K. Hartmann, G. James, London i in.
EJO: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, 21999/1993, red. K. Polański, Wrocław i in.
EJP: Encyklopedia języka polskiego, 31999/1978, red. S. Urbańczyk, M. Kucała, Wrocław i in.
Filipec J., 1994, Lexicology and Lexicography: Development and State of the Research, [w:] The Prague School of Structural and Functional Linguistics: A Short Introduction, red. Ph.A. Luelsdorff, Amsterdam, s. 163–183.
Geeraerts D., 1987, Types of Semantic Information in Dictionaries, [w:] A Spectrum of Lexicography. Papers from AILA, Brussels 1984, red. R. Ilson, Amsterdam, s. 1–10.
Grochowski M., 1982, Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Toruń.
Grochowski M., 2004, Informacja semantyczna w słownikach popularnych i naukowych. Postulaty metodologiczne, Poradnik Językowy 9, s. 8–18.
Hanks P., 1979, To what extent does a dictionary definition define?, [w:] Dictionaries and Their Users. Papers from the 1978 B.A. A.L. Seminar on Lexicography, red. R.R.K. Hartmann, Exeter, s. 32–38.
Hartmann R.R.K., 2013, Lexicographic associations, [w:] HSK 5.4, s. 580–586.
Hartmann R.R.K., 2013a, Aids in metalexicographic research, [w:] HSK 5.4, s. 596–611.
Hartmann R.R.K., 2001, Teaching and Researching Lexicography, Harlow i in.
Hausmann F.J., 1977, Einführung in die Benutzung der neufranzösischen Wörterbücher, Tübingen.
Hausmann F.J., 1985, Lexikographie, [w:] Handbuch der Lexikologie, red. Ch. Schwarze, D. Wunderlich, Königstein/Ts., s. 371–411.
Hausmann F.J., 1989, Kleine Weltgeschichte der Metalexikographie, [w:] Wörterbücher in der Diskussion. Vorträge aus dem Heidelberger Lexikographischen Kolloquium, red. H.E. Wiegand, Tübingen, s. 75–109.
Henne H., 1972, Semantik und Lexikographie. Untersuchungen zur lexikalischen Kodifikation der deutschen Sprache, Berlin i in.
Henne H., 1980, Lexikographie, [w:] Lexikon der Germanistischen Linguistik, red. H.P. Althaus, H. Henne,
H.E. Wiegand, t. 4, Tübingen, s. 778–787.
Householder F.W., 1962, Summary Report, [w:] Problems in lexicography, red. F.W. Householder, S. Saporta, Bloomington, s. 279–282.
HSK 5.1–5.3: Hausmann F.J., Reichmann O., Wiegand H.E., Zgusta L., red., 1989–1991, Wörterbücher – Dictionaries – Dictionnaires. Ein internationales Handbuch zur Lexikographie. t. 1–3. Berlin i in.
HSK 5.4: Gouws R., Heid U., Schweickard W., Wiegand, H.E., red., 2013, Dictionaries. An International Encyclopedia of Lexicography. Supplementary Volume: Recent Developments with Fokus on Electronic and Computational Lexicography, Berlin i in.
Iskos A., Lenkowa A., 31970/1960, Deutsche Lexikologie für pädagogische Hochschulen und Fremdsprachenfakultäten, Leningrad.
Jachnow H., 1990, Russische Lexikographie, [w:] HSK 5.2, s. 2309–2329.
Jesenšek V., Enčeva M., red., 2018, Wörterbuchstrukturen zwischen Theorie und Praxis, Berlin i in.
Kania S., Tokarski J., 1984, Zarys leksykologii i leksykografii polskiej, Warszawa.
Kempcke G., 1982, Lexikologie, lexikographische Theorie und lexikographische Praxis, [w:] Wortschatzforschung heute. Aktuelle Probleme der Lexikologie und Lexikographie, red. E. Agricola i in., Leipzig, s. 42–61.
Kromann H.-P., Riiber T., Rosbach P., 1984, Überlegungen zu Grundfragen der zweisprachigen Lexikographie, [w:] Studien zur neuhochdeutschen Lexikographie V, red. H.E. Wiegand, Hildesheim i in., s. 159–238.
Kučera A. i in., 1985, Introduction, Lexicographica 1, s. IX–X.
Kühn I., 1994, Lexikologie. Eine Einführung, Tübingen.
Laskowski R., 1999, Leksykografia, [w:] EJP, s. 209.
LDBT: Lexicography. A Dictionary of Basic Terminology, 1998, I. Burkhanov, Rzeszów.
Lewicki A.M., 1999, Leksykografia, [w:] EJO, s. 331–334.
Lewkowskaja X.A., 1968, Lexikologie der deutschen Gegenwartssprache, Moskau.
Link, E. Schaeder B., 1989, Fachsprache der Lexikographie, [w:] HSK 5.1, s. 312–322.
Lobenstein-Reichmann A., Müller P.O., red., 2016, Historische Lexikographie zwischen Tradition und Innovation, Berlin i in.
Lyons P.A., 1877, Dictionary, [w:] Encyclopaedia Britannica, 91875–1889, t. 7, red. S.T. Baynes, W. Robertson Smith, London, s. 179–193.
McConchie R., Tyrkkö J., 2018, Historical Dictionaries in their Paratextual Context, Berlin i in.
Meier H.H., 2003, Lexicography as Applied Linguistics, [w:] Lexicography. Critical Concepts III, red. R.R.K. Hartmann, London i in., s. 307–318.
Miodunka W., 1989, Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa.
Miodunka W., 1995, [rec.] T. Piotrowski, Z zagadnień leksykografii, Warszawa 1994, Poradnik Językowy 1, s. 70–74.
MLS: Metzler Lexikon Sprache, 2000, red. H. Glück, Stuttgart i in.
Müller-Spitzer C., red., 2014, Using Online Dictionaries, Berlin i in.
New Approaches to Specialized English Lexicology and Lexicography, 2011, red. I. Balteiro, Newcastle upon Tyne.
NLO: Nordisk leksikografisk ordbok, 1997, H. Bergenholtz, I. Cantell i in., Oslo.
Otwinowska B., 1998, Słowniki, [w:] Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska i in., Wrocław, s. 879–885.
Piotrowski T., 1994, Z zagadnień leksykografii, Warszawa.
Piotrowski T., 2001, Zrozumieć leksykografię, Warszawa.
Piotrowski T., 2013, A Theory of Lexicography – Is There One?, [w:]. The Bloomsbury Companion to Lexicography, red. H. Jackson, London i in., s. 303–320.
PhW: Philosophisches Wörterbuch, 1971, t. 1–2, red. M. Buhr, G. Klaus, Berlin.
Posner R., 1988, What is an Academic Discipline?, [w:] Gedankenzeichen. Festschrift für Klaus Oehler zum 60. Geburtstag, red. R. Clausen, R. Daube-Schackat, Tübingen, s. 165–185.
Quemada B., 1972, Lexicology and Lexicography, [w:] Current Trends in Linguistics IX: Linguistics in Western Europe, red. Th. Sebeok i in., The Hague, s. 395–475.
Quemada B., 1987, Notes sur lexicographie et dictionnairique, Cahiers de lexicologie LI, s. 229–242.
Schaeder B., 1981, Lexikographie als Praxis und Theorie, Tübingen.
Schaeder B., 1987, Germanistische Lexikographie, Tübingen.
Schaeder B., 2000, Lexikographie, [w:] MLS, s. 410.
Schippan Th., 1984, Lexikologie der deutschen Gegenwartssprache, Leipzig.
Schippan Th., 1992, Lexikologie der deutschen Gegenwartssprache, Tübingen.
Schlaefer M., 2002, Lexikologie und Lexikographie. Eine Einführung am Beispiel deutscher Wörterbücher, Berlin.
SDJO: Słownik dydaktyki języków obcych, 1997, A. Szulc, Warszawa.
Sinclair J.M., 1984, Lexicography as an Academic Subject, [w:] LEXeter’83 Proceedings. Papers from the International Conference on Lexicography at Exeter, 9–12 September 1983, red. R.R.K. Hartmann, Tübingen, s. 3–12.
Szczerba (1940): Ščerba L.V., 1982, Versuch einer allgemeinen Theorie der Lexikographie, [w:] Aspekte der sowjetrussischen Lexikographie. Übersetzungen, Abstracts, bibliographische Angaben, red. W. Wolski, Tübingen, s. 17–62./ Ščerba L.V., 1995, Towards a General Theory of Lexicography, International Journal of Lexicography 8(4), s. 315–350.
Tarp S., 1994, Funktionen in Fachwörterbüchern, [w:] Fachlexikographie. Fachwissen und seine Repräsentation in Wörterbüchern, red. H. Bergenholtz, B. Schaeder, Tübingen, s. 229–246.
Tarp S., 1995, Wörterbuchfunktionen: Utopische und realistische Vorschläge für die bilinguale Lexikographie, [w:] Studien zur zweisprachigen Lexikographie mit Deutsch II, red. H.E. Wiegand, Hildesheim i in., s. 17–51.
Tarp S., 2001, Lexicography and the linguistic concepts of homonymy and polysemy, Lexicographica 17, s. 22–39.
Tarp S., 2008, Lexicography in the Borderland between Knowledge and Non-Knowledge. General Lexicographical Theory with Particular Focus on Learner’s Lexicography, Tübingen.
Tarp S., 2010, Reflections on the Academic Status of Lexicography, Lexikos 20, s. 450–465.
ten Hacken P., 2009, What is a Dictionary? A View from Chomskyan Linguistics, International Journal of Lexicography 22(4), s. 399–421.
Ttt: Lukszyn J., red., 1998, Tezaurus terminologii translatorycznej, Warszawa.
Urdang L., 1963, Review: Problems in Lexicography. Report of the Conference on Lexicography, Language 39(3), s. 586–594.
Wiegand H.E., 1983, Überlegungen zu einer Theorie der lexikographischen Sprachbeschreibung, [w:] Symposium on Lexicography, red. K. Hyldgaard-Jensen, A. Zettersten, Hildesheim i in., s. 35–72.
Wiegand H.E., 1983a, Ansätze zu einer Allgemeinen Theorie der Lexikographie, [w:] Die Lexikographie von heute und das Wörterbuch von morgen. Analysen – Probleme – Vorschläge, red. J. Schildt, D. Viehweger, Berlin,
s. 92–127.
Wiegand H.E., 1984, On the Structure and Contents of a General Theory of Lexicography, [w:] LEXeter’83 Proceedings. Papers from the International Conference on Lexicography at Exeter, 9–12 September 1983,
red. R.R.K. Hartmann, Tübingen, s. 13–30.
Wiegand H.E., 1985, Zum Verhältnis von germanistischer Lexikologie und Lexikographie, [w:] Germanistik. Forschungsstand und Perspektiven. t. 1, red. G. Stötzel, Berlin i in., s. 69–73.
Wiegand H.E., 1989, Der gegenwärtige Status des Lexikographie und ihr Verhältnis zu anderen Disziplinen, [w:] HSK 5.1, s. 246–280.
Wiegand H.E., 1998, Wörterbuchforschung. Untersuchungen zur Wörterbuchbenutzung, zur Theorie, Geschichte, Kritik und Automatisierung der Lexikographie, t. 1, Berlin i in.
Wiegand H.E., 2006–2015, Internationale Bibliographie zur germanistischen Lexikographie und Wörterbuchforschung: mit Berücksichtigung anglistischer, nordistischer, romanistischer, slavistischer und weiterer metalexikographischer Forschungen, t. 1–5, Berlin i in.
Wiegand H.E., 2013, Lexikographie und Angewandte Linguistik, Zeitschrift für angewandte Linguistik, s. 13–39.
Wierzbicka A., 1985, Lexicography and Conceptual Analysis, Ann Arbor.
WLWF: Wörterbuch zur Lexikographie und Wörterbuchforschung / Dictionary of Lexicography and Dictionary Research, t. 1–2, 2010–2017, H.E. Wiegand i in., Berlin i in.
Wolski W., 1997, Die Fachsprache der Metalexikographie, [w:] Linguistische Theorie und lexikographische Praxis. Symposiumsvortraege. Heidelberg 1996, red. K.-P. Konerding, A. Lehr, Tübingen, s. 219–228.
Wolski W., 2005, Lexikologie und Lexikographie, [w:] Lexikologie. Ein internationales Handbuch zur Natur und Struktur von Wörtern und Wortschätzen/ Lexicology. An international handbook on the nature and structure of words and vocabularies, t. 2, red. A. Cruse, F. Hundsnurscher i in., Berlin i in., s. 1816–1828.
Żmigrodzki P., 2008, Słowo – słownik – rzeczywistość. Z problemów leksykografii i metaleksykografii, Kraków.