Słowa kluczowe
czasowniki percepcji
dotyk
Jak cytować
Abstrakt
Przenośne użycia czasowników percepcyjnych często dotyczą stanów umysłu, gdyż zmiany semantyczne z reguły przebiegają od konkretów do abstrakcji. Według Sweetser (1991) metafory dotyku odnoszą się nie tylko do „ogólnego zmysłu percepcji, ale są ściśle związane z uczuciami”. Lakoff i Johnson (1980) proponują szerszą metaforę: ODDZIAŁYWANIE TO DOTYK. Zarówno polskie jak i angielskie czasowniki dotyku poddają się metaforyzacji , a ich przenośne znaczenia dotyczą emocji . Ich interpretacje różnią się jednak drastycznie: przenośne użycia angielskiego czasownika touch rozumiane są głównie pozytywnie, natomiast podobne użycia polskiego czasownika dotknąć są interpretowane wyłącznie negatywnie. Przenośne znaczenia czasowników percepcyjnych nie mogą być traktowane jako uniwersalne, lecz zależne od uwarunkowań kulturowych. W oparciu o dane przedstawione w artykule metafora RANIENIE TO DOTYK powinna być dodana do listy metafor dotyku.
Bibliografia
Bańkowski, A. (2000 ). Etymologiczny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Boryś, W. (2005). Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
Brückner, A. (1970). Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Classen, C. (1993). Worlds of Sense: Exploring the Senses in History and Across Cultures. Milton Park: Routledge.
Davies, M. (2008). The corpus of contemporary American English: 450 million words, 1990-present. https://www.english-corpora.org/coca/ (accessed: 13.12.2023).
Domogała, A. (2016). O metaforycznych użyciach czasownika „dotknąć” (prolegomena). In J. Przyklenk, & W. Wilczek ( Eds.), Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii (pp. 28–41).
Dziwirek, K. (2016). Smell in Polish: Lexical Semantics and Cultural Values. Journal of Slavic Linguistics, 24(2), 273–301.
Ibarretxe-Antuñano, I. (2008). Vision metaphors for the intellect: Are they really cross-linguistic? Atlantis, 30, 13–33.
Ibarretxe-Antuñano, I. (2013). The power of the senses and the role of culture in metaphor and language. In R. Caballero, & J.E. Diaz Vera ( Eds.), Sensuous Cognition (pp. 109–135) Berlin: Walter de Gruyter.
Johnson, M. (1987). The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason. Chicago: University of Chicago Press.
Kibort, A. (2004). Passive and passive-like constructions in English and Polish. University of Cambridge Ph.D. thesis. https://www.researchgate.net/publication/239555995_Passive_and_passive-like_constructions_in_English_and_Polish, (accessed: 7.12.2023).
Lakoff, G., Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press.
Latin Dictionary online. https://latin-dictionary.net (accessed: 7.12.2023).
Małecki, A. (1879). Gramatyka historyczno-porównawcza języka polskiego. Lwów: Gubrynowicz and Schmidt.
Merriam Webster Collegiate Dictionary (1991). Merriam-Webster.
Oxford English Dictionary. https://www.oed.com/ (accessed: 13.12.2023).
Pajdzińska, A. (1996). Wrażenia zmysłowe jako podstawa metafor językowych. Etnolingwistyka, 8, 113–130.
Piotrowska, A. (2019). Wtórne znaczenia wyrazów percepcyjnych zmysłowych (zmysł powonienia, dotyku i smaku) – próba rekonesansu. Prace Filologiczne, 73, 521–543.
Przepiórkowski, A., Bańko, M., Górski, R.L., Lewandowska-Tomaszczyk, B. ( Eds.). (2012). Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Shipley, J.T. (1970). Dictionary of Word Origins. Totowa, N.J.: Littlefield, Adams & Co.
Szymczak, M. (ed.). (1978). Słownik Języka Polskiego. Warszawa: PWN.
Urbańczyk, S. (ed.). (1953–2002). Słownik Staropolski. Warszawa: PAN.
Sweetser, E. (1991). From Etymology to Pragmatics. Cambridge: Cambridge University Press.
Traugott, E. (1982). From propositional to textual and expressive meanings: Some semantic and pragmatic aspects of grammaticalization. In W.P. Lehmann, & Y. Malkiel ( Eds.), Perspectives on Historical Linguistics (pp. 245–271). Amsterdam: John Benjamins.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2023 Katarzyna Dziwirek