Słowa kluczowe
homonimia gramatyczna
rzeczownik
liczebnik
operator metapredykatywny
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł przedstawia analizę gramatyczną wypowiedzeń zawierających jednostki maksimum i minimum. Punkt wyjścia stanowią definicje ze słowników ogólnych języka polskiego z XX i XXI wieku. Tytułowe jednostki występują w trzech różnych typach kontekstów składniowych. W związku z tym wyróżniam trzy następujące jednostki homonimiczne o postaci maksimum i trzy jednostki o postaci minimum: maksimum1/ minimum1 – rzeczownik, np. Roczne maksimum opadów przypada na przełom jesieni i zimy, maksimum2/ minimum2 – liczebnik nieokreślony, np. Sportowcy osiągnęli maksimum satysfakcji w zawodach, maksimum3/ minimum3 – operator metapredykatywny (operator limitacji), np. Planował zakończyć tę pracę po maksimum dwóch latach. Maksimum1/ minimum1 zajmuje pozycję syntaktyczną otwieraną przez formę czasownikową, maksimum2/ minimum2 występuje w grupie liczebnikowo-rzeczownikowej zawierającej nazwę abstrakcyjną i zajmuje w niej pozycję syntaktyczną analogiczną do trochę, dużo; maksimum3/ minimum3 stanowi podrzędnik liczebnika głównego.
Bibliografia
Bogusławski, A. (1966). Semantyczne pojęcie liczebnika i jego morfologia w języku rosyjskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bogusławski, A. (1973). Nazwy pospolite przedmiotów konkretnych i niektóre właściwości ich form liczbowych i połączeń z liczebnikami w języku polskim. W: Z. Topolińska, M. Grochowski (red.), Liczba, ilość, miara. Materiały z konferencji naukowej w Jadwisinie 11–13 maja 1972 r. (s. 7–31). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Buttler, D. (1971). Odmiany polskiej homonimii. Poradnik Językowy, 1, 8–13.
Buttler, D. (1971). Odmiany polskiej homonimii. Poradnik Językowy, 2, 77–82.
Doboszyńska-Markiewicz, K. (2013). Operatory adnumeratywne w języku polskim. Dystrybucja i znaczenia. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
Duszkin, M. (2010). Wykładniki przybliżoności adnumeratywnej w języku polskim i rosyjskim. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Gębka, M. (1997). O szyku składników grupy nominalnej. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Nauki Humanistyczno-Społeczne, 313, 3–21.
Grochowski, M. (2005). O cechach gramatycznych i znaczeniu jednostek o postaci trochę. W: M. Grochowski (red.), Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego (s. 101–111). Toruń: Wydawnictwo UMK.
Grochowski, M. (2008). Założenia ogólne opisu tzw. wyrażeń funkcyjnych w Wielkim słowniku języka polskiego. W: P. Żmigrodzki, R. Przybylska (red.), Nowe studia leksykograficzne 2 (s. 11–22). Kraków: Lexis.
Grochowski, M. (2014). Kryteria opozycji homonimicznych przysłówków i partykuł. W: M. Sarnowski, I. Łuczków (red.), Wyraz i zdanie w językach słowiańskich 8 (s. 141–148). Wrocław: Acta Universitatis Vratislaviensis.
Grochowski, M. (2023). Komparatywy przysłówkowe w funkcji przyimków w języku polskim (w druku).
Grochowski, M., Kisiel, A., Żabowska, M. (2014). Słownik gniazdowy partykuł polskich. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Grzegorczykowa, R. (2010). Wprowadzenie do semantyki językoznawczej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
GWJP – Grzegorczykowa, R., Laskowski, R., Wróbel, H. (red.). (1998). Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
ISJP – Bańko M. (red.). (2018). Inny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jodłowski, S. (1976). Podstawy polskiej składni. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kallas, K. (1977). Jeszcze o mini, porno i retro. Język Polski, 57(2), 128–130.
Kallas, K. (1998). Słowotwórstwo. Przymiotnik. W: GWJP. Morfologia (t. 2, s. 469–521). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kuryłowicz, J. (1971). Podstawowe struktury języka: grupa i zdanie. W: A.M. Lewicki (red.), Problemy składni polskiej. Studia, dyskusje, polemiki z lat 1945– 1970 (s. 37–44). Warszawa: PWN.
Laskowski, R. (1998). Funkcjonalna klasyfikacja leksemów: części mowy. Liczebnik. W: GWJP. Morfologia (t. 2, s. 52–65, 341–350). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Majewska, M. (2002). Homonimia i homonimy w opisie językoznawczym. Warszawa: Elipsa.
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego. www.nkjp.pl. (dostęp: 13.12.2023).
Piotrowska, A. (2021). Operatory gradacji maksymalnie, minimalnie – różnice w zakresie łączliwości z przymiotnikami i przysłówkami. Poradnik Językowy, 9, 51–62.
PSWP – Zgółkowa, H. (red.). (1994–2005). Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, Poznań: Kurpisz.
Sankowska, J. (1962). Szyk przymiotników we współczesnej polszczyźnie. Roczniki Humanistyczne, 1, 41–48.
Sax, D. (2017). Kilkanaście – czyli właściwie ile? O granicach w semantyce osobliwego liczebnika niewłaściwego. W: M. Danielewiczowa, K. Doboszyńska-Markiewicz, A. Wójcicka (red.), Nieokreśloność i granice (s. 183–204). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
SJPDor – Doroszewski, W. (red.). (1958–1969). Słownik języka polskiego. Warszawa: PWN.
SJPSz – Szymczak, M. (red.). (1979). Słownik języka polskiego. Warszawa: PWN.
Sobotka, P. (2021). Jednostki gramatyczne pochodne od liczebników i wyrażeń liczebnikowych. Poradnik Językowy, 9, 20–39.
SWJP – Dunaj, B. (red.). (1998). Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa: Przegląd Reader’s Digest.
Trubiecki, N.S. (1970). Podstawy fonologii, tłum. A. Heinz. Warszawa: PWN.
USJP – D ubisz, S. (red.). (2006). Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wajszczuk, J. (2005). O metatekście. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW.
Wajszczuk, J. (2010). Functional class (so called „part of speech”) assignment as a kind of meaning-bound word syntactic information. Cognitive Studies/Études cognitive, 10, 15–33.
WSJP PAN – Żmigrodzki, P. (red.). (2007–). Wielki słownik języka polskiego PAN. wsjp.pl. (dostęp: 13.12.2023).
Zaron, Z. (2004). Aspekty funkcjonalne polskiej kategorii rodzaju. Charakterystyka fleksyjna. Warszawa – Puńsk: Wydawnictwo „Aušra”.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2023 Adrianna Piotrowska