Keywords
laughing at somebody
laughter
semantic syntax
predicate-argument structure
act of speech
zasad maksymalnego nagłosu
How to Cite
Abstract
The aim of this paper is to discuss the main syntactic and semantic features of the Polish predicate śmiać się (to laugh) within the theory of Semantic Syntax (Karolak 1984, 2002). It forms two, only seemingly similar, predicate-argument structures containing a prepositional phrase connected with the Polish preposition z + Gen. (at): 1) [ktoś] śmieje się z [kogoś ABSTR / czegoś ABSTR] ([somebody] laughs at [somebody ABSTR / something ABSTR]) and 2) [ktoś] śmieje się [z kogoś / czyjegoś], że_ ([somebody] laughs at [somebody / something what belongs to somebody] + SENT). The analysis shows they are different in terms of status and semantic roles of their arguments, axiological markedness, objective or subjective reference of the humour incorporated in the act of laughter. Also, they denote different semantic scenarios: the first means a vocal and facial reaction to ludic humour, the second constitutes a complex act of speech in which satirical, verbal or non-verbal humour is used as a pretext to communicate the agent’s disapproving judgment of the patient, or an antipathetic attitude towards it.
References
Austin, J.L. (1962), (1993). How to do Things with Words. W: John L. Austin, Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, przeł. B. Chwedeńczuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Banasiak, D. (2017). Rozwój semantyczny wyrazów śmiać się i śmiech. W: T. Korpysz, A. Krasowska (red.), Komizm historyczny, t. VIII, s. 59–73.
Banasiak, D. (2019). O znaczeniu czasownika wyśmiać (kogoś, coś) i jego użyciu w internetowym dyskursie politycznym. Prace Filologiczne, LXXIII, s. 571–588.
Bogusławski, A. (2014). Studia z filozofii języka (materiały dla słuchaczy z cyklu wykładów monograficznych). Warszawa: ILF UW.
Buttler, D. (1974). Polski dowcip językowy. Warszawa: PWN.
Dziemidok, B. (1967). O komizmie. Warszawa: Książka i Wiedza.
Greń, Z. (1994). Semantyka i składnia czasowników oznaczających akty mowy w języku polskim i czeskim. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Grochowski, M. (1984). Zarys analizy semantycznej grupy jednostek wyrażających negatywne etycznie relacje osobowe (kpina, zniewaga, upokorzenie). Polonica, 8, s. 57–72.
Karolak, S. (1984). Składnia wyrażeń predykatywnych. W: M. Grochowski, S. Karolak, Z. Topolińska, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Część I: Składnia (s. 11–211). Warszawa: PWN.
Karolak, S. (2002). Podstawowe struktury składniowe języka polskiego. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Hurley, M., Dennet, D. (2017). Filozofia dowcipu. Humor jako siła napędowa umysłu. Kraków: Copernicus Center Press.
Muszyńska, J. (2016). O czasowniku kpić. Analiza składniowo-semantyczna. Prace Filologiczne, LXX, s. 331–339.
Nowakowska-Kempna, I. (1986). Konstrukcje zdaniowe z leksykalnymi wykładnikami predykatów uczuć. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Passi, I. (1980). Powaga śmieszności. Warszawa: PWN.
Peisert, M. (2004). Formy i funkcje agresji werbalnej. Próba typologii. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Plessner, H. (2007). Śmiech i płacz. Badania nad granicami ludzkiego zachowania. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Polański, K. (red.) (1994). Słownik syntaktyczno-generatywny czasowników polskich, T. IV. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Reszka, J. (2001). Predykaty mówienia implikujące pojęcie zła w języku polskim. Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN.
Szumska, D. (2017). Struktura predykatowo-argumentowa jako narzędzie analizy tekstu: pro et contra. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, 52, s. 264–277.
Waszakowa, K. (2008). ‘Uśmiech’ jako słowo i gest mimiczny. Obraz uśmiechu we współczesnej polszczyźnie. W: R. Grzegorczykowa, K. Waszakowa (red.), Pojęcie – słowo – tekst. Z zagadnień semantyki leksykalnej (s. 151–166). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wieczorek, U. (1999). Wartościowanie. Perswazja. Język. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Zaron, Z. (1980). Ze studiów nad składnią i semantyką czasownika. Polskie czasowniki z uzupełnieniem werbalnym oznaczające relację osobową z argumentem zdarzeniowym. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Zaron, Z. (1998). Czy zwierzę to ktoś? Językowe dowody podmiotowości zwierząt. Prace Filologiczne, XLIII, s. 507–513.
Żygulski, K. (1976). Wspólnota śmiechu. Studium socjologiczne komizmu. Warszawa: PIW.
Skróty źródeł
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego. http://www.nkjp.uni.lodz.pl/.
SJPD – Doroszewski W. (red.) (1958–1967). Słownik języka polskiego, T. I–XI. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
SJPSzym – Szymczak M. (red.) (1995). Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
ISJP – Bańko M. (red.) (2000). Inny słownik języka polskiego, T. II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
USJP – Dubisz S. (red.) (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
WSJP – Żmigrodzki S. (red.) (2007–).Wielki słownik języka polskiego PAN. https://www.wsjp.pl/.