Keywords
proverb
calendar
Polish language
Polish dialects
How to Cite
Abstract
In this article, the author presents and analyses 24 proverbs related to the calendar (with variants) in the Polish language, which refer to the feast of the Epiphany. Many of them are related to the category of time. The proverbs primarily point to the gradually lengthening day. A sizeable group of proverbs is made up of weather-related units. They usually include short-term and long-term weather forecasts in relation to the weather on January 6. The proverbs presented indicate that in the Polish language (standard and dialectal), the feast of Epiphany has created quite a number of associations. This description confirms a clear presence of one of the oldest Christian holidays in various fields of culture and art.
References
Bystroń, J.S. (1933). Przysłowia polskie. Kraków: PAU.
Chlebda, W. (2001). Frazematyka. W: J. Bartmiński (red.) . Współczesny język polski (s. 335–342). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
DzU, 2005, nr 17, poz. 141 – Ustawa Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym.
Gloger, Z. (1868). Zwyczaje ludu z okolic Tykocina i Bielska zebrał i opisał Zygmunt Gloger. Biblioteka Warszawska. Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi, 1, 142–147 .
Grabka, B. (2012). Obrzędowość roku kościelnego w gwarach polskich. Od adwentu do zapustów. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Łepkowski, J. (1866). Przegląd krakowskich tradycyj, legend, nabożeństw, zwyczajów, przysłów i właściwości. Kraków: W drukarni „Czasu” W. Kirchmayera.
MSGP – Wronicz, J. (red.). (2009). Mały słownik gwar polskich. Kraków: Wydawnictwo Lexis [wyd. II].
O’Collins, G. SJ, Farrugia, E.G. SJ (1993). Zwięzły słownik teologiczny. Przeł. ks. J. Ożóg SJ. Kraków: Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici.
Ogrodowska, B. (2001). Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Mały słownik. Warszawa: VERBINUM – Wydawnictwo Księży Werbistów.
Ogrodowska, B. (2012). Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne. Warszawa: Sport i Turystyka – MUZA SA.
Popławski, E. (2014). Frazemy z biblijnymi nazwami osobowymi w gwarach polskich. Kraków: Wydawnictwo Libron – Filip Lohner.
Popławski, E. (2016). Święty Mikołaj w polskiej gwarowej przestrzeni paremiologicznej. Glosa do kulturowego wizerunku biskupa Miry. W: M. Rak, K. Sikora (red.), Słowiańska frazeologia gwarowa (s. 183–194). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Popławski, E. (2019). Święty Jerzy we frazeologizmach i przysłowiach polskich. W: B. Grabka, R. Kucharzyk, A. Tyrpa (red.), Studia dialektologiczne V (s. 17–25). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Popławski, E. (2020). Zesłanie Ducha Świętego w przysłowiach polskich. W: M. Puda-Blokesz, M. Ryszka-Kurczab (red.), Dialog z Tradycją. Dziedzictwo antyczne i biblijne dziś ( t. VIII, s. 95–104). Kraków: Collegium Columbinum.
Popławski, E. (2022). Przysłowia związane z Nowym Rokiem / nowym rokiem w polszczyźnie. W: A. Gondek, A. Jurasz, P. Staniewski, J. Szczęk (red.), Aktuelle Trends in der phraseologischen und parömiologischen Forschung weltweit (t. 1, s. 123–141). Hamburg: Verlag Dr. Kovač.
Przybylska, R., Przyczyna, W. (2018). Pisownia słownictwa religijnego. Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos.
SDor – Doroszewski, W. (red.). (1958–1969). Słownik języka polskiego ( t. I–XI). Warszawa: PWN.
SWil – Słownik języka polskiego [Słownik wileński]. (1861). ( t. I–II). Wilno: wydany staraniem i kosztem Maurycego Orgelbranda.
Szpila, G. (2003). Krótko o przysłowiu. Kraków: Collegium Columbinum.
Wasilewski, J.S. (2010). Tabu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Wasiuta, S. (2021). Przysłowie jako tekst minimalny. Lublin: Wydawnictwo POLIHYMNIA Sp. z o.o.
WSJP – Żmigrodzki, P. (red.). (2007–). Wielki słownik języka polskiego PAN. https://wsjp.pl/.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Copyright (c) 2023 Emil Popławski